Ingeborg Anna • 12 januari 2025
Polyvagaal theorie
De POLYVAGAAL Theorie
van Stephen Porges
De polyvagaal theorie is een theorie in de neurowetenschappen die het functioneren van het autonome zenuwstelsel beschrijft, en hoe dit ons gedrag, emoties en sociale interacties beïnvloedt.
De theorie werd in de jaren 1990 ontwikkeld door Dr. Stephen Porges en biedt een vernieuwende kijk
op de rol van het zenuwstelsel in stress, veiligheid en sociale binding.
Het autonome zenuwstelsel:
Hoe reageert je lichaam?
Ons lichaam heeft een systeem dat automatisch regelt hoe we reageren op wat er om ons heen gebeurt, zoals gevaar of ontspanning.
Dit systeem heet het autonome zenuwstelsel. Het regelt automatische lichaamsfuncties zoals ademhaling, hartslag en spijsvertering.
Het bestaat uit twee hoofdtakken:
1. Sympathisch
zenuwstelsel (activatie, vecht-of-vluchtrespons).
2. Parasympathisch
zenuwstelsel (rust en herstel).
De polyvagaal theorie voegt hier meer nuance aan toe door te focussen op de nervus vagus, een belangrijke zenuw die invloed heeft op het parasympathische zenuwstelsel.
De kern van de polyvagaal theorie
De theorie stelt dat het autonome zenuwstelsel
niet simpelweg een balans is tussen stress (sympathisch) en ontspanning (parasympathisch).
In plaats daarvan onderscheidt Porges drie hiërarchisch georganiseerde toestanden, gebaseerd op de evolutie van de nervus vagus:
Volgens de polyvagaal theorie heeft dit systeem drie manieren om te reageren:
1. Rust en verbinding
(veilig voelen)
Ventrale vagale toestand
Als je je veilig voelt, staat je lichaam in een toestand van rust. Je kunt makkelijk praten, lachen en contact maken met anderen.
Je ademhaling is rustig, je hartslag normaal en je voelt je kalm.
2. Vecht-of-vlucht
(stress of gevaar voelen)
Sympathische toestand
Als je iets engs of stressvols meemaakt, bereidt je lichaam zich voor om te vechten of weg te rennen.
Je hart gaat sneller kloppen, je ademhaling wordt sneller en je spieren spannen zich aan.
3. Bevriezen
(extreme stress)
Dorsale vagale toestand
Als de situatie té overweldigend is en je niets kunt doen, schakelt je lichaam over op een soort "bevriezing". Dit gebeurt bijvoorbeeld bij heel erge angst of trauma.
Je kunt je verdoofd voelen, moe worden of het gevoel hebben dat je "uitgeschakeld" bent. (dissociatie)
Wat betekent dit voor je dagelijks leven?
De theorie legt uit dat ons zenuwstelsel altijd probeert om ons veilig te houden.
Wanneer je je veilig
voelt, kun je beter omgaan met anderen, ontspannen en genieten. Het activeert het ventrale vagale systeem, wat leidt tot:
- Verbeterde communicatie.
- Vermogen tot empathie en relaties.
- Een gevoel van ontspanning.
Maar als je veel stress of angst
ervaart, schakelt je lichaam over naar overlevingsstanden (vechten, vluchten of bevriezen - sympathische of dorsale vagale toestand).
Waarom is dit belangrijk?
De polyvagaal theorie helpt ons begrijpen waarom we soms anders reageren dan we zouden willen. Het leert ons ook dat we veiligheid en verbinding nodig hebben om ons goed te voelen. Dit kan handig zijn bij:
- Trauma: Begrijpen hoe trauma het zenuwstelsel beïnvloedt en hoe je weer een gevoel van veiligheid kunt krijgen. Begrijpen waarom je jezelf afgesloten of gespannen voelt.
- Stress: Leren hoe je je lichaam weer in een rusttoestand kunt brengen.
- Relaties: Hoe het zenuwstelsel sociale connectie bevordert of belemmert. Inzien waarom verbinding en begrip zo belangrijk zijn.
Kortom, de polyvagaal theorie laat zien hoe je zenuwstelsel reageert op de wereld om je heen en waarom veiligheid en verbinding essentieel zijn om goed te functioneren.
💜
In liefdevolle verbinding,
Ingeborg Anna
Wat als je leven begon in overlevingsstand?
Ontdek hoe heling voelt als helderheid nieuw is – van overleven naar leren vertrouwen, verbinden en thuiskomen bij jezelf
Van een veel te vroege start, naar de eerste stappen zonder hulp. Mijn reis is geen rechte weg, maar één vol hoop, balans en doorzettingskracht. Herstel is geen quick fix, maar het kán.
Ontdek de kracht van vertragen en loslaten. Vind balans, richting en ruimte voor jezelf. Lees de blog over bewust kiezen en innerlijke rust.